شمس

تنهاآمده، صدایی از مهاجرت

قرن بیست و یکم را قرن مهاجرت نامیده اند، تداوم بحرانهای سیاسی و تشدید آشفتگیهای اجتماعی و اقتصادی را دلیل مهاجرتها. افغانستان یکی از کشورهای است که طی چهار دهه‎ی گذشته پیوسته شهروندانش دست به مهاجرت زده اند و هنوز هم این روند ادامه دارد. تداوم جنگ و نا امنی، عدم حاکمیت قانون، اقتصاد آشفته و آینده‎ی مبهم بسیاری را مجبور می‎سازد دست به مهاجرت بزنند. اما پدیده‎ی جدید در این روال، مهاجرت انبوه کودکان بی‎سرپرست است که بیشتر به اروپا سرازیر شده اند. عزیزالله نهفته در رمان جدیدش “تنها آمده” به این معضل پرداخته است.

     “تنها آمده” روایتی نسبتاً پیچیده و نامتمرکز دارد که با چند روایتگر نوشته شده است. در این رمان شخصیتهای زیادی حضور دارند که هر یک از چشم خود برشی از زندگی فرهاد شخصیت اصلی رمان را بیان میکنند. نویسنده به روایت خطی و کرونولوژیک وفا دار نیست و زمان در داستان با همه اهمیتش شکستانده میشود و راویهای متعدد از زمانهای مختلف روایت میکنند و در نهایت این زمانهای بریده بریده، زمان یکدستی را شکل میدهد که بازگو کننده‎ی ماجراهایی است که شخصیتهای رمان آن را سپری کرده اند.

     این اثر از معدود آثاری است که به مسئله‎ی مهاجرت/پناهجویی با تمرکز بر مهاجرت کودکان و نوجوانان بدون سرپرست نوشته شده است و مشکلات آنها را در کشور مبدا و کشور بیگانه از دید راویان مختلف نشان میدهد. بخشی از رمان را دیدگاههای فرهاد، شخصیت اصلی رمان، تشکیل میدهد که خواننده را با دغدغه ها و دلهره های او آشنا میسازد.

صداهای مختلف راوی سرنوشت فرهاد اند. تعدادی مانند لینا و مریم تلاش میکنند بفهمند که چرا فرهاد دست به خودکشی زده است. تعدادی مانند قاچاقبر و معلم ضعف ها و توانایی های او را شرح میدهند. در حقیقت هر صدایی به شیوه‎ی خودش، شرحی از کارنامه های فرهاد را بازگو میکند که در نهایت کمک میکند فرهاد و دغددغه هایش را بهتر بشناسیم.

از یک سو نویسنده ضمن شرح رقابت های درون قدرت در افغانستان به پدیده های چون جنگسالاران، بچه بازی، زورگویی، تجاوز و ننگ و ناموس میپردازد و این مسایل را با مشکلاتی که شخصیت اصلی رمان و دیگر پناهجویان در اروپا رو به رو میشوند مقایسه میکند. و از سوی دیگر، پالیسی های مهاجرتی غرب، بخصوص سویدن را که باعث گردیده تعدادی از پناهجویان زیر سن در آنجا دست به خودکشی بزنند، نقد میکند.

صرف نظر از مشکلات ویرایشی، در “تنها آمده” خواننده اغلب با متن یک دست و زیبا رو به روست. نثر داستانی که گاهی به شعر پهلو می زند و خواننده آشنا با ادبیات داستانی را به دنبالش میکشاند.

” جرعه‎ی شراب مینوشم و چشمانم را میبندم. مگر این نیست که هر کله‎ای فکر خودش را دارد؟ با ناباوری میپذیرم  که زند‎گی مملو از حقایقی است که واقعیت ندارند. شاید فرهاد چنین فکر نمی کرده‌است. با این همه تصور میکنم حالا که او دیگر نیست، او را بیشتر میشناسم.”[1]

«تنها آمده» از سوی انتشارات کافه 60 ميديا درماه فبروری 2018 درشهر استکهلم پايتخت سويدن در 144 برگ منتشر شده است.

[1] نهفته، عزیزالله “تنها آمده” ص  131