فــــرهاد دريا يکبار دگر بر چکاد
نگاهی به البوم تصويريی «ســـلام افغانستان»
نوشتهء ضيا افضلی
دهکدهء موسیقی
البوم تصویری dvd«سلام افغانستان» را که از آفریده های اخیر فرهاد دریا است، اگر در عرصه موسیقی تصویری افغانستان انقلابی به حساب نیاوریم، میتوانیم در شمار آثاری بپذیريمش که همواره بر مبنای ضرورت های حساس، الگو قرار گرفته اند و راه ایجاد را برای دگران هموار ساخته اند. چه، هنر موسیقی افغانستان نیز چنان بسا از هنر های دیگر، پابند همچشمی هایی بوده که در اثر رقابت های نا به هنجار پدید آمده اند.
اکنون دگر وقت آن است تا فکر اساسیی در مورد آینده موسیقی افغانستان و نسل های در پیش صورت بگیرد. نسل های که بیشتر از همه آسیب پذیر بوده اند و شماری از آنها در بن بست دوفرهنگی خُرد شده اند و روح شمار دیگر را نظام های عقده مند و هنرستیز مثله کرده اند. برچیدن استعداد های شگرف از میان نسل به خاک نشسته خیلی دشوار است و فقط عزمی آهنین میطلبد و ایجاد و پایه گذاری «دهکدهء موسیقی» به غرض مساعدت و جستجوی چنین استعداد ها، از سوی فرهاد دریا، نشانده عزم وی در این زمینه است. کوششهای وی را با آغاز طرح دهکدهء موسیقی، سفر نخستین و دومین اش به افغانستان، گردهم آوری شمار کثیری از هنرمندان در کابل، دعوت به همکاری از یک عده رجال موسیقی افغانستان در خارج از کشور که نمونهء آنرا در کنسرت 26 سپتامبر سال 2003 وی در شهر تورنتو شاهد بودیم و اهدای امتیازات مادی البوم «سلام افغانستان» که در اشکال آوایی و تصویری به نشر رسیده است، به هنرمندان داخل افغانستان، میتوان امید بخش خواند و بر کوشایی دریا آفرین گفت.
DVD «سلام افغانستان»
«سلام افغانستان» در ساختار دیسک دیجیتال ویدیویی، که در حدود 80 دقیقه را احتوا میکند، به کارگردانی دریا و میرویس رکاب تهیه گردیده است، کار فلمبرداری آنرا سید موجود حسینی، میرویس احمدی و میرویس رکاب به پیش برده اند. این البوم متشکل از پیام دریا، 8 آهنگ، پاره های از جریان فلمبرداری و پاره های از کنسرت تورنتو شامل است. آهنگها بیشتر در جلگه های شمال کابل، سالنگ و درهء پنچشیر ثبت شده اند و ساحات زیبایی جهت صحنه پردازی برگزیده شده است. در قسمت ثبت آواز DVD «سلام افغانستان» استدیوی آریانا و در واقع آقای ولی اشپاری و درقسمت ایدیت و تنظیم تصویر ها استدیوی تصویرسازی ترای ویژن همکار دریا بوده اند. از حق نباید گذشت که جمله دست اندرکاران تهیه این DVD از دل کوشیده اند و صمیمانه تلاش ورزیده اند تا آثرِ درخوری ارایه گردد.
پیام دریا
دریا با چند کلمهء آغازین، بینندهء با احساس را به پیکان آلوده به شوکران میبندد. پیام دریا به بیننده شامل دو بخش است. فشردهء رفتنش به کابل و افسوس برای کسانی که تا هنوز طعم شیرین بازگشت به وطن را نچشیده اند. او از صمیمیت ها میگوید و عاطفه های که با وجود سالیان مشقت بار اخیر تا هنوز پا بر جا اند و از خلوص نیت مردم آن دیار که تا هنوز هم حاضر اند یک نان شان را با مهمان نیم کنند. او از تازه گی و معطر بودن فضای آن دیار قصه میکند و از ساده دلی و بی پیرایه گی همدیارانش. او از رشته های نگسلیده یی سخن میزند. رشته هایی که در نزد افغانهای اینجا دگر معنی ندارد. رشته هاییکه با وجود سالیان مشقت بار جدال ها داخلی و ستیزه گریهای افغانها بر علیه اشغالگران خارجی رنگ نباخته و همچنان استوار و پابرجا مانده است.
نماد ها و نمود ها
کار برد سمبول ها و نماد ها در این البوم، رنگ تازهء به موسیقی تصویری افغانستان بخشیده است. از آنجایی که در آخرنگار این البوم آمده است از نقش داکتر سمیع حامد در کنار دریا به عنوان طراح نماد ها و یا سمبولایزر یاد شده است. داکتر حامد در زمینه ارایه سمبول ها در ژانر های چون شعر، نثر و در طرح نگاره های کارتون دست بالای دارد و برحق که سهم ارزندهء وی در این البوم، بیشتر از آنچه است که در شماره آمده است. نماد های ذیل در برجسته ساختن این البوم سهم ارزنده یی داشته اند: نماد سیب های سبز غلتان بر روی جاریی زلال در سرآغاز، مردان دروازه بردوش، آشیان سرگردان بر آب در آهنگ «افغانستان سلام»، دایره زنان بر بلندا های صخره ها در آهنگ « شیشته باشم»، نماد های عینک ها، گیلاس های شیشه یی، کلید های آویزان، کلید ها و قفل ها، جاروب جدید و بزرگ بجای جوخه یی از جاروب های فرسوده و کوچک مردان رقصان بدور فانوس، در آهنگ « بیا تا قدر یکدیگر بدانیم»، انواع گوناگون میوه های روی تبنگ طوافان، تبادله میوه در مقابل اشیای گوناگون دیگر، در آهنگ «پک بیراریم»، و نیز ملاحظاتی در آهنگ های «یکدانه گل» و «مادر» که قابل تامل اند.
همزيستی و همباوری
تلاش های همیشگی فرهاد دریا در ایجاد تصاویری که نمایانگر همزیستی در میان اقوام و ملیت های ساکن در افغانستان است، همواره در رشد شخصیت هنری وی موثر بوده است. وی در نوار های بیگم جان، افغانستان، شکر، در سرزمین بیگانه و اینک در سلام افغانستان با جدیت کوشیده است تا به شنونده روحیه همزیستی و همباوری بدهد. پیوند ها را محکم کند و دنیای رنگینی از یک ملت واحد بنمایاند.
هنر ابتکاری و ابتکار هنری
هنر به ابتکار نیاز دارد و دریا با استفاده از ابعاد گستردهء از داشته های ذهنی اش به ایجاد تصاویر هنری پرارزشی دست زده است. گزینش اشعار و طرز ساخت آهنگ ها، کاربرد موسیقی و امتزاج ریتم های شرقی و غربی، صحنه آرایی آهنگ ها، انتخاب مکان ها برای صحنه آرایی و بالاخره گزینش چهره ها همه و همه بیانگر یک هنریست که ابتکار عنصر اساسی آنرا تشکیل میدهد و بیجا نیست که دریا را هنرمندِ متحول بنامیم، چه او با پدیدهء تحول در هنر آشناست و این تحول چیزیست که در مجموع اکثر هنرمندان ما از آن بیخبر اند. کسانی هم هستند که غرب گرایی را تحول در هنر موسیقی و هندی گرایی را اصالت در هنرموسیقی میپندارند که اینگونه نیست و میباید هر یک از این پدیده ها که در اذهان به گونهء ناقص و واژگونه جای گرفته، به صورت دقیق تری به هواخواهان آن شناسایی گردد.
.