عبدالهادی ایوبی
آیا برای محیط سرسبز کاری کرده ای؟
آدمی نيست که عاشق نشود فصـــــــل بهار
هرگياهی که به نــوروز نجــنبد حطب است
جهان هستی و طبیعت از جمله نعمات پروردگار بوده که برای زنده گی کردن انسان ها ارزانی گردیده و به اساس یک سلسله ارزش ها و مراودات تنظیم شده است. هر گوشه از طبیعت به خلقت ایزد متعال از ویژه گی های خاصی بر خوردار است ، کوه ها دشت ها و دامنه ها ، درخت ها و گل ها ، دریا چه ها، ابحار، پرنده گان و ... در مجموع آسمان و زمین، آفتاب و مهتاب در جایگاه ویژه ای به حکم الهی قرار گرفته است تا انسانها و هر موجود زنده به خاطر پیشبرد امور زنده گی در عرصه های متفاوت از آن استفاده نمایند.
هر موجود زنده چه انسان، حیوان و یا نبات باشد نشانه های از قدرت و هستی اوست بگونه مثال اگر گیاه، شگوفه و برگ و شاخه می کند خلقت پروردگار را در روی زمین نشان میدهد که هر برگ سبز آن ثنا خوان ذکر الهی و معرف قدرت الهی بروی زمین می باشد... چنانچه گفته اند.
بـــرگ درخـــــــتان ســـــــبز در نظــــــر هوشـــــیار ... هر ورق اش دفـــتــریست معرفت کــــــــردگار
آب و هوا ماده حیات است که اساس زنده گی هر موجود زنده را تشکیل میدهد و هر موجود حیه به وسیله همین ماده حیات خویش را پیش برده از آن تغذیه نموده و فعالیت میکنند.
وضعیت جوی و فصل های سال یک حلقه منظم از حرکت های زمین است که در اوقات معین خویش تغییر خورده و این تغییرات ایجاد گر تحول عمیق در نظام هستی است.
چرا بهار؟
وقتی از بهار یاد آور می شویم فکر می کنیم قلم های ما سبز می نویسد و بوی بهارانه از واژه های که بروی ورق ریخته میشوند به مشام میرسد دریاچه ها به حرکت می آیند. زیرا واژه بهار طراوت، زیبایی و نشاط را به ارمغان میاورد و زمانیکه می خواهیم چیزی بنویسیم یقینناً مسیر بحث ما سوی سبز شدن، شگوفایی، شادابی و زیبایی کشانده میشود.
هر فصل جایگاه بخصوص اش را در زمان خویش دارد و بازگو کننده حالت موقتی می باشد که از خود یک رشته خصوصیت های میداشته باشد مانند آب و هوای خاص ، اما فصل با طراوت بهار و آغاز سال نو که توام با سرور و شادمانی و مراسم ویژه تاریخی برگذار می گردد. نسبت به فصول دیگر سال برازنده گی و ژرف های ویژه ای دارد که هزاران سال پیش توسط ساکنان آریانا ( افغانستان، تاجکستان و ایران) با مراسم خاص شادمانی و خوشحالی از آن بزرگداشت بعمل آمده است.
بهار نماد زایش زیبایی ها، طراوت و زنده گی دو باره است یعنی موجودات زنده بعد از یک دوره رکود ، استراحت و خواب زمستانی دو باره بیدار و سرسبز شده، رشد نموده و برگ، شاخه و میوه نموده و به منظور پیشبرد زنده گی افراد از آن استفاده موثر صورت میگرد.
سال نو یا نوروز در ادوار مختلف تاریخی بعنوان یک روز فرخنده و روز رستاخیز فصل بهار و زنده شدن دوباره زمین از آن یاد آوری شده است و هر سال بنام سال نو یا جشن نوروز در کشور های مختلف فارسی زبان با شکوه خاص برگذار می شود و این سنت تاریخی از دوره های دور از زمان جمشید شهریار بزرگ سلسله پیشدادی تا امروز باقی مانده و تجلیل شده و رفته رفته منحیث یک روز تاریخی و عنعنوی بحال خویش باقی مانده و همه ساله با گردهمایی بزرگ و آماده نمودن هفت سین یا هفت میوه بزرگذاشت بعمل میاید.
سال نو و نوروز در شرایط امروزی:
سال نو و نوروز از سالهای متمادی تا امروز با جشن های بزرگ و میله های نوروزی در کابل و دیگر ولایات افغانستان برگذار می گردد؛ در کابل هم جشن نوروز و میله ها در خواجه صفا، دامنه ارغوانی شیر دروازه و اطراف خواجه صفا ولی که تو ام با مجالس ساز و سرود و شیرچای های صبحانه محافل شرین و قابل توجه تجلیل بعمل آمده و همه مردم کابل گرد هم جمع شده و همان روز را با استقبال گرم از روز نوروز به خوشی سپری می نمایند تا محل حضرات عاشقان و عارفان شاه شهيد، دامنه سخی ، کاريز مير، تپه زيبای استالف ، گلغندی و چاريکار برگزار می شود.
در ولایات هرات، قندهار و ننگرهار و سایر ولایات کشور نیز این روز باستانی با شکوه خاصی و میله های شادمانی و بر آفراشتن جنده یا علم پوشیده از پارچه های سبز رنگ که به بنام ژنده سخی مشهور و معروف است برگذار می گردد.
حکومت های افغانستان در دوره های متفاوت خویش این روز خجسته را با شکوه مجلل و با جشن های خاص با آگاهی های قبلی و آماده گی های مقدماتی برگذار نموده اند که مراسم خاصی از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ در مزار شریف ولایت بلخ همه ساله با برنامه های سرود و شادمانی و با حضور مسولین دولتی و مهمامان خارجی این روز خجسته و دیگر میله های عنعنوی افغانستان بزرگداشت بعمل آمده است و برای سرسبزی و کشت و زراعت فعالیت های داشته است
امسال هم به مانند سال های دیگر از روز نوروز در نقاط مختلف افغانستان با وجود مشکلات امنیتی و داخلی و وضیعت نیم بند فضای دموکراسی تجلیل بعمل آمده و آنرا گرامی داشتند.
اما سوال در کجا است که تا کدام سطح دولت در برنامه ریزی های سال جدید و تقسیم اوقات کاری اش را براه انداخته است.
با نظری اجمالی در تمام موارد بالا چند نکته مشهود به نظر می رسد:
- آگاهی دهی عامه مردم
- برنامه ریزی و فضای دموکراسی
- استفاده از زمین های بایر و توسعه سرسبزی
آگاهی دهی و تجلیل از همچو روز های خاص و ویژه می تواند به برنامه ریزی های دولتی تعلق داشته باشد یعنی تمام مسایل امنیتی و مدیریتی به همکاری مردم توسط دولت های حاکم فراهم ساخته شده تا مردم عامه به خاطر آرام و فضای بهتر چنین روز ها را تجلیل و تقدیر نمایند.
منابع سرشار در هر مکان قابل تغییر است اما در کشور ما مراجع مسول تا به حال نتوانسته اند به زیبایی های ساحات چهره عوض کنند و به طبیعت سرشار تزئید تزئین کنند مراجع رسمی قاطعانه مسولیت های شان را در همچو موارد در سطوح اصلاحات از نگاه فطرت خدا داد نادیده گرفته اند.
در گام نخست مردم افغانستان نیاز به آگاهی درست کاری و برنامه ریزی شده از طرف دولت دارد تا مردم بتواند از این روند استفاده موثر و قابل ملاحظه را نماید. نکته قابل بحث به اندیشه نگارنده استفاده از زمین های بایر یا کشت نشده و دشت و بیابان های است که سالها استفاده نشده است و نسل ها را زیر خاک نموده است و تا حال نتوانسته است دولت های قبلی از آن در جهت تقویت اقتصاد کشور و سرسبزی کار نمایند. پس چرا مردم از زمین های بایر استفاده کرده نمی تواند این سوالی است که دولت ها باید پاسخ دهد تا زمین ها را در اختیار مردم مطابق به عدالت قرار دهد و آنها استحصال کاری نموده تا کشور از طریق عواید داخلی و سرسبزی اباد شود و هم بتوانند روزگاری خوبی برای خود و خانواده های خویش تشکیل دهند و از طرف دیگر در تقویت عواید داخلی و صادرات داخلی مهم تلقی میشود.
در یک کشوری که فضای دموکراسی بعد از دهه ها خشونت و جنگ می خواهد رشد نسبی داشته باشد و تمام ساختار های فرهنگی اجتماعی آقتصادی و سیاسی آن آسیب دیده و یا کاملاًً تخریب شده است یقینناً همچو کار های زیر بنای چالش های خویش را همراه دارد اما دولت ها باید مطابق به توانایی و ظرفیت های کاری خویش و بر نامه های داخلی اش برای مردم عرضه خدمات نموده و در اختیار عامه قرار دهد تا بتوانند به رویت آن عامه مردم مسیر خود را دریافته و صاحب زنده گی خود شوند که هم عواید داخلی کشور بالا میرود و هم سطح زنده گی خانواده ها و افراد بلند رفته و مسولیت دولت در قبال مردم روشن می شود.
سال نو و نوروز به عنوان فرهنگ افغانی:
در مورد سال نو و جشن نوروز در طول تاریخ مقالات متعددی در ادوار مختلف توسط نویسنده گان و قلم بدستان به رشته تحریر در آمده است که راجع به اهمیت سال نو و نوروز بحث های گوناگون صورت گرفته است و حتی شاعران و نوسینده گان متاخر و معاصر در نوشته ها و اشعار شان از این روز عالی و خجسته منحیث روز زنده گی دوباره نبات و نشانه های از سرسبزی و خوشی یاد نموده اند و تجلیل از این ایام مبارک را در کلام های شرین و عاطفی شان با صد ها رساله و مقالات داشته اند که به عنوان نسخه های تاریخی حفظ گردیده و از آثار این فرهیخته گان در طول زمان نسل های بعدی استفاده نموده و آگاهی حاصل می نمایند.
اما راجع به فرهنگ جشن سال نو و روز نوروز فکر میکنم کمرنگ تر بحث های در مورد شده است . که میتوان این بحث ها را در پرگراف های زیر مورد مداقه و تحلیل قرار داد چون این فرهنگ در کشور ما در خور اهمیت است.
استفاده موثر و مثبت از این روز:
نوروز بخصوص در سه کشور فارسی زبان موضوع قابل ویژه با اهمیت است در کشور ما افغانستان خانواده ها از هر گوشه در مناطق خویش گرد هم می آیند و این روز خجسته را با سرور سپری میکنند. از این روز در گردهمایی ها بحث های مفید تاریخی در میان افراد بوجود آید تا همه ساله و هر وقت در زمان معین اش به وجه بهتر برگذار گردد و یک نوع از تنوع و تفاوت های مثبت در آینده ها داشته باشد چون تغییر و تحول مثبت می تواند پاسخگوی شرایط موجود این نوع مراسم های تاریخی باشد.
نهال شانی و سرسبزی:
نهال شانی و سرسبزی از خاصه های بهار است که افراد به خاطر سرسبزی محیط و ماحول خویش اقسام نهال ها و گل ها غرص میکنند.
چنانچه گفته اند ( انچه میکنید شما را بهتر معرفی میکند از آنچه می گوئید) این نگارنده به این اندیشه است که زمانی از سرسبزی و طبیعت زیبا و بهار صحبت میکنیم یکبار با خود بیاندیشیم که سهم خود ما در سرسبزی محیط و ماحول تا چه حد بوده است ایا کدام نهال و یا درختی و گلی به خاطر محیط سالم خویش غرص کرده ایم یا نه پس این سوالی است که باید آنرا به شکل بهتر آن مورد مطالعه قرار دهیم و گام های عملی تر و استوار تر در این مورد برداریم.
از طرف دیگر خانواده و مردم هم مسولیت همکاری و حفظ محیط سرسبز را به عهده دارند تا کوچکترین صدمه به خدشه دار شدن محیط سالم وارد نشود
متعاقباً اگر از واژه بهار تنها در گفتار استفاده شود یقینناً که همه این ها تخیل بوده و آنچه را که آرزو داریم بر آورده ساخته نمی توانیم.
مراعات نمودن نظم نورزوی:
بهار و میله های نورزوی و همچو مراسم ها در خود یک سلسله نظم و نزاکت ها، رفتار ها و حرکات مسولانه را در بر دارد، در جوامع توسعه یافته و پیشرفته هر میله و مراسم چه به شکل رسمی و غیر رسمی آن برگذار شود چنین مسایل مدیریت شده و افراد به خاطر آرام با خانواده ها می توانند از همچو روز های خاص استفاده مثبت نمایند و اوقات خوشی را سپری نمایند پس فرهنگ این نوع میله ها از حالت نوپایی به شکل پیشرفت گام گذاشته است و در جوامع مختلف نهادینه شده است.
بر خلاف در جوامع عقب مانده و جنگ زده این نوع میله ها مشکلات و چالش های را نیز در بر دارد.
آسیب های فرهنگی و اجتماعی تاثیر های شگرف خود را در علایق، رفتار ها و گفتار های افراد یک کشور دارد و میتواند این رفتار ها و کردار ها بگونه عملی به وسیله افراد به شکل منفی آن استفاده شود بناً یکی از اصول که باید مورد مداقه و توجه قرار گیرد نظم و مدیریت این گونه مراسم رسمی و غیر رسمی است که به وسیله افراد و در کل سطح دولت جدی گرفته شده و مراعات گردد.
رشد این نوع فرهنگ باید در برنامه های جدی دولت های حاکم قرار داشته باشد و خود را مصمم به ایجاد و رشد چنین فرهنگ ها بدانند.
بنابر این با توجه به ضرورت بهار و سرسبزی در عرصه های مختلف جامعه؛ اگر دولت هاي حاكم به مردم عامه زمینه های کاری را مساعد سازد تا در جامعه حضور فعال داشته باشند پس این شهروندان می توانند با توجه به شرایط رهبری، مدیریت سالم و فعالیت های مثمر شان و نقش فعالی را در سرسبزی و طبیعت زیبا کشور ایفا نمایند، در نهایت کل اعضای یک جامعه اعم از زن و مرد در جهت پیشرفت و انکشاف کشور گام خواهند برداشت.