"هـمبســـتگـي"

"هـمبســـتگـي"

يادگـار مـاندگـاري از وحـيد قاســمي

در برگـهـاي تاريخ مـوسيقي افغانسـتان نامهـاي هــنرمندان گـران ارج و شـايسـتهء احـترام فــراوان به چشــم ميخـورند. ديرپا بودن همچــو يادها و يادگارهـا در چـه چـيزي، مگــر جوهـر دسـتاوردهـاي هنري، ميتواند ريشـه داشـته باشـد؟ اگـر چنين نميبود، مـرز هـنر و هياهـو مـانند کجـراهـهء "ديورند" تا ناکجاها غبارآلــود ميمـاند.

بارهـا گـواه بوده ايم کــه آهنگـي ناگـهـان گل کــرده و بر سـر زبانهـا نشــسته، ولي مـانند تابليتهـاي خواب_آور همينکــه تاريخ "بيکاره" شــدنش فــرارسيده، يکباره خامـوش و فرامـوش گـشته اسـت، انگار چنان چيزي هـرگـز سـاخته و خـوانده و شـنيده نشــده بود.

از سـوي ديگـر، به ياد داريم کــه شمـاري از پارچه هـاي مـوسيقي، چه سـازي و چه آوازي، با گـذشـت روزگـار پاياتر و فراگـيرتر به سـوي مـاندگـار شـدن رفته اند، زيرا خواست زمانه آنهـا را تازه نگهــداشــته است. تـرانهء "همبسـتگـي" يکــي از برازنده ترين و بيدارسـازنده ترين نمـونه هـا در همين راسـتاسـت.

کـساني کــه با شــيوهء کار وحـيد قاســمي آشــنايند، ميدانند کــه بزرگـترين شـناســهء هنرش پرداختن به پاکيزگـي اصالتهـا و رسـالتهـا با نگـاه نوين اسـت. از همين رو، او را از انگـشت شمـار نمـايندگـان مـوسيقي ناب افغانسـتان ميدانند. نامبرده در خــرابات سـازســتان به جايگاه ويژه يي رســيده اســت. اينکه جنبش انگشتهاي وحيد قاســمي را از ميان هــزار دسـت ديگـر به سـادگـي ميتوان بازشناخت، شـگـفتي ندارد.

تازه ترين دسـتاورد اين هنرمند نام آور، به نام ترانهء "همبسـتگـي" که در ســه پرده "Sol.La.Re" (همنهـاد "سـا_ري_په") بر بنياد آهنگي از نيمهء نخسـت دهه 1960 پرداخته شـــده، آوازهء بلندي يافته است. در اين ترانه، سـازابزارهـايي چون رباب، دنبوره، دف و ناي، زيبايي و رسـايي سـرودهء شـاعر با احسـاس و گـرامي انجنير لطيف عفيف را چند چندان ساخته اند.

پروفيسـور دکـتور Hiromi Lorraine Sakata پژوهشــگـر شناخته شـده گـسـترهء مـوسيقي افغانسـتان و نويســندهء "Music in the Mind"، زيرســاخت اين آهنگ به آواز غــلام حـيدر را در روسـتاي ســنگچيلک (دايکـندي/ ارزگان) اندکي بيش از چهــل سال پيش ثبت کـرده بود.

در آهنگ "همبسـتگـي" کــه بيانگـر آرمـانهـا و خواسـتهـاي ميهني با سـاده ترين واژه هاسـت، هنرمندان تازه دم باشــندهء تورنتو/ کــانادا شکــيب عثمـاني، قيس الفت، وحيد شـريفي، نعمت حکــيمزاده، حميرا عـمــر و غــزل فرخاري در پرتو رهنمــودهاي وحيد قاسمي نقش دارند و در بخش همـاوايي (کــورس) فــاروق درويش، کــرام الـدين، ويس ابراهيمـي، ويس عندليب، خـالـد نصــيري، خــالد رحيمــي، بهــزاد فــرخاري، شـريف الف خـوش ميدرخشــند.

"همبسـتگي" با سـرنامهء کوتاه "با هميم: مسـتحکـميم/ پاشـانيم: پريشـانيم" و فـراخوان "هله هله هله" از دل تاريکــي پديد مي آيد و در جلوهء سه رنگ روشــن درفـش افغانسـتان دنبال ميشـود. بازتاب چــندين بارهء "ســبز، سـرخ، ســياه" در جامهء هنرمنداني کــه نمودارهاي آزادگـي درفش سـرزمين شـان را به تن دارند، و سپس مـوجه افشـاني همان رنگها بر ســبزه زاران پاي بوداي باميان ميتوانند نشـاندهندهء ژرفـاي انديشــمندانهء اش باشــند.

واگـشـايي برخي از نمـادهـاي ديگـر مـانند راهپيمـايي جوانان از گـسـترهء ميان دف تا ميلان سـاقهء ناي و باهمي آنهـا در کــنار پرده هـاي هـارمـونيه و تارهـاي گـيتار که شــايد پيشنهـاد کــنندهء نيمــرخ ديگــري از همبسـتگـي و همخــواني اند، نيازي به کاوش بيشــتر دارد.

پرداز مـوسيقي اين پارچه را سـتديوي "سـاز"، فلمبرداري را ســتديوي "فــانوس" به گـردانندگـي اجمل اکــبري و رامين فــرحت، و برگـردان انگـليسـي سـروده را صبورالله ســياه سـنگ فــراهـم سـاخته اند.

وحـيد قاســمي با اين کار تازه در آســتانهء ســال نو، يادگار مــاندگاري به شــيفتگان هـنر پيشکـش کـرده است.

به آرزوي درخشــش هرچه بيشــتر اين پاســدار سـختکوش هــنر و آگـاهــي

آويـزه هـا

1) براي ديدن و شنيدن ترانهء "همبســتگي" ميتوان روآورد به:

www.farda.org/articles/07_updates/071100/tarana waheed qasemi.wmv

2) پاره هاي ســرودي که بانو سـکاتا آهنگ آن را در 1966 يا 1967 با خـود آورده بود، چنين اند: "آي زلفين حلقـه حلقـه با دور روي دلبر/ آي دندان ده وقت خندان دّر ســفيد روشــن/ مثلش به کل عالم گل پيرهــن نديدم/ در ملک چين و ماچين، در تاشکن نديدم/ در روم و بلــخ و ايران، مــن در چمــن نديدم/ چمشــمش دو چشــم آهــو، مــن در ختن نديدم/ از ديدن جمـالش دل در کباب فـتاده"

3) آگاهيها در پيرامون پيشــينهء آهنگ يادشــده از اينجـا گرفته شـده اند:
Lyrichord Stereo LLST 7231
Folk Music of Afghanistan, Vol. 2
Recorded by Tom and Lorraine Sakata (August 1966 – July 1967)
Lyrichord Discs Inc., 141 Perry Street, New York, USA

[][]
ريجـاينا/ کـانادا
ســي و يکم دســـمبر 2007

«»«»«»«»«»«»

ادبی ـ هنری

صفحه^ءاول