صبورالله سياه سنگ
مادر!
"اين منم بر سر خاك تو كه خاكم بر سر"
امتداد خاطره و خاطرهء امتداد
صبورالله سياه سنگ
hajarulaswad@yahoo.com
به بادم هست چون ديروز،
به يادم هست چون ديروز
كه ما در انتهای رستهء آهنگران چيزی شبيه دخمه های روزگار آلودگان را
خانه ميگفتيم
همان جا در ته سقفی
من و دو خواهرم را مادرم با پول گلدوزی
همانند گل سه برگ كنج چادرش
مردانه ميپرورد
دو سه منزل فراسو تر
دكان پيرمرد آهنين آيين
- همانا قبلهء آهنگران قريهء ما بود-
من و مانند من چندين قد و نيمه قد ديگر
براي لقمهء نانی
هميشه نيم روز خويش را آنجا كنار آهن و آتش
به ياد نيزهء آرش
به پای كوره خاک و دود ميكرديم
دوسه دريا فراسو تر
پس از چندين خم و پيچ و عبور راهه بيراهه
كنار آسياب پر ز غوغايی
دهاتی مكتب ديوار ناپيدا
تو گويی ديگ ذوبان سرود و خنده و فرياد و درس و گريهء ما بود
و ما چون لشكر بی پادشه، بی دوست بی دشمن
به آهنگ غريبی راه ميرفتيم
و نصف ديگر هر روز را آنجا كتاب آلود ميكرديم
همان اخگر شمار، آهن شناس پير
كه بادا قامتش همچون غرورش ناشكن بالا
همآوا با نصيحتهای پولادين
كه قهر آذرين پتك وی در گوش ناپيدای آهنها فرو ميخواند
به ما شاگردها ميگفت:
"درين دنيای بی بنياد
همه آهنگران استند،
ز آغازين در بی لوحهء بازار، بيا تا قلعهء ارباب،
همش دكان آهنگر
بر ايوانها و ليكن لوحه يی ديگر
به اسم و رسم تازه
رنگ و روغن ديده تر از شهپر طاووس ميبندند"
و آن اختر شمار، آدمشناس، آموزگار پير
كه اندرز سپيد خويش را روی سياهيها
به خط همچو مرواريد ميپاشيد
به ما ناچيزها ميگفت:
"ايا فرزانگان! سرمايهء تاريخ!
سوا از اين ورقهايی كه در زير بغل داريد،
كتاب ديگری هم هست
به سان پهندشت زير پاها تان
كه تا خوانيد گسترده است
شما خود فصلها و قصه ها و نقطه های جمله های آن"
و اما مادرم، محور- ستون زندگی ما
كه شبها تا سحر پنهان ز چشم ما
به روی تكهء اطلس
نميدانم چرا راز نهان ميدوخت،
هميشه رخ به سوی خواهرانم با خلوص زمزمی ميگفت:
"به كنج هيچ دسترخوان و كنج هيچ رومالی
كنار هيچ دامانی
گل بينام ننشانيد
و هشداريد دخترها!
كه سند خام را سوزن نيندازيد،
عصر خامه دوزی نيست"
به يادم هست چون ديروز،
به يادم هست چون ديروز
كه يك شب ناگهانی مادرم از دوختن واماند
غبار شيشهء تصوير بابای شهيدم را به آب ديدگانش شست
و آنگه رهسپار سرزمين بيدها گرديد
نميدانم كدامين پاس شب برگشت
كه سطح خندق خواب مرا باران آوايش چنين آشفتگی پيچيد:
"برا ای پور آهنگر!
برا ای قوغ آتشدان!
برا ای خو گرفته با دكان و مكتب و دالان
برا زين برزخ سه كنج
برا از اين مثلث كان برای زيستن تنگ است
برا ای وارث خورشيد!
برا ای واژهء عنوان!
برا تا کی مسيرت انحنای كوچه ها باشد؟
برا ازين كهندژ، رو به سوی بيكرانی كن
كه خفتن بهر تو در بستر پنبه
به سان مردن الماس اندر تنگنای شيشه ننگين است"
به يادم هست چون ديروز،
به يادم هست چون ديروز
كه او - آن بيوهء تنها - سكوتی كرد
و با سرپنجهء خونين درفش پخته دوزی را به من بخشيد
درفش پخته دوز تكهء اطلس و چوب راست بالاي سپيد بيد
فرازش اختر چوپان
كنارش اين سرود دايم شبهای بابايم:
"به راهی رو كه نقش گامهای تو
چو سو سوی چراغ رهنما اميدگاه رهروان باشد
كه هر شهراه اكنونی
زمانی كوچه يی بوده ..."
به يادم هست چون ديروز،
به يادم هست چون ديروز
كه او - آن مريم عمران - يگانه تكيه گاه ما
دو دستش را به روی شانه ام بنهاد
نگين قرمزين بوسهء پدرود را بر چهره ام بنشاند
و شايد كاسهء آبی به روی خاكها افشاند
به يادم هست چون ديروز
به يادم هست هی ميدان و طی ميدان كه فرسخها،
چگونه راه پيمودم
هم اكنون راه ميپويم
و من اينك نشان شهر بی ارباب را از هر شهيد و
هر مسافر
وز پرستوهای آتشديده ميپرسم.
[][][][]
بهار 1983
زندان پلچرخی (كابل)